1.3. استدلال اندیشمندانه
هنگامی که دانش آموزان با یک مسأله جدید روبرو می شوند؛ اغلب می کوشند تا با تفکرات ابتدایی خود آن را حل کنند. برخی اوقات دانش آموزان خوش فکر، کنجکاوانه در میان مسائل قبلی تفکر می کنند تا ببینند آیا راهی برای حل مسأله جدید با توجه به مسائل قبلی وجود دارد؟ وقتی که روش های ابتدایی مورد استفاده قرار گیرند، جواب به دست آمده معمولاً دوست داشتنی نخواهد بود ولی اگر جواب از روش های ابتکاری جدید به دست آید، یک جواب زیبا خواهیم داشت که ممکن است از یک استدلال اندیشمندانه به دست آمده باشد.
دقیقاً شبیه موردی که در زیر شرح خواهیم داد :
« یک صفحه شطرنج و 32 قطعه دومینو داده شده است که هر قطعه دومینو دقیقاً به اندازه 2 خانه مربعی از صفحه شطرنج است. آیا می توان نشان داد که چگونه 31 قطعه از این دومینوها ، می توانند صفحه شطرنج را که یک جفت از مربعات آن ، واقع بر ابتدا و انتهای یک قطر آن ، برداشته شده است، بپوشاند؟ »
به محض این که سؤال بالا مطرح شود، دانش آموزان مشغول می شوند و روش های مختلف قرار گرفتن دومینوها برای پوشاندن مربعات، را امتحان خواهند کرد. این کار ممکن است با صفحه شطرنج و دومینوهای واقعی و یا با ترسیم یک شکل و سایه و هاشور زدن مربع ها در هر مرحله انجام شود . سرانجام پس از مدتی ناامید می شوند چرا که هیچ کدام از روش هایشان به نتیجه نرسیده است!!!
اینجاست که لازم است دوباره به سؤال برگردیم! قبل از هر چیز باید توجه کنیم که مسأله نمی گوید که شما کار پوشاندن را انجام دهید، مسأله می پرسد آیا می تواند پوشانده شود ؟ اغلب سؤالات به درستی خوانده نمی شوند و مانند این مسأله که به عنوان « آن را انجام بده »، اشتباه به نظر رسید ، اشتباه به نظر می رسند. یک بینش کمی هوشمندانه به ما کمک خواهد کرد. از خودتان این سؤال را بپرسید : « وقتی یک قطعه دومینو در صفحه شطرنج جای می گیرد، چه نوع مربع هایی پوشیده می شوند؟ » پاسخ روشن است : یک مربع سفید و یک مربع سیاه! بنابراین اگر قرار باشد صفحه شطرنج ناقص با 31 قطعه دومینو پوشانده شود، باید تعداد مربع های سفید و سیاه با هم برابر باشد! آیا تعداد مربع های سفید و سیاه صفحه با هم برابر است؟ خیر! تعداد مربع های سیاه از تعداد مربع های سفید ، 2 عدد کمتر است. بنابراین این غیرممکن است که صفحه شطرنج ناقص با 31 قطعه دومینو پوشانده شود.
درست پرسیدن سؤالات و درست بررسی کردن سؤال پرسیده شده ، یک اصل مهم برای موفقیت در ریاضی است.